Türk tekstili nasıl geri dönecek

Son haftalarda art arda gelen konkordato haberleri, işçi çıkarmaları ve fabrika kapanışları, Türk tekstil sektöründe yalnızca bir kriz tablosu değil; köklü bir dönüşümün, hatta yeni bir dönemin başladığına işaret ediyor.

Bu iddiayı dile getiren Dünya gazetesi yazarı Mine Ataman. Ataman, “Türk tekstilinde düşüş, yeniden doğuşun habercisi” başlıklı köşe yazısında, “Son haftalarda medyada sıkça duyduğumuz ‘teks­tilde konkordato, işçi çıkarmalar, fabrika satışları’ sektördeki dönüşümün sert yüzünü gösteriyor. Tab­lo, yalnızca bir ‘çöküş’ hikâyesi değil. Türkiye teksti­linin yeniden yapılanma dönemine girdiğinin işareti, pamuk ve ipekböcekçiliğinde yeni bir strateji gerek­liliğinin göstergesi’ diye yazdı.

“BİZ HÂLÂ AVRUPA’NIN EN YAKIN, EN ÇEVİK ÜRETİM GÜCÜYÜZ”

Ataman’ın köşe yazısı şöyle:

Modacı Ezra Tuba Çetin kardeşler, “2022’de baş­layan düşüş aslında uyarıydı. Enerji maliyetleri, dü­şük talep ve yüksek kur baskısı birleşince sektör ne­fes alamaz hale geldi” diyor.

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği verilerine göre, 2024 başından bu yana yak­laşık 300 firma konkordato ilan etti. Aynı dönemde, istihdamda 320 bin kişi sektörden koptu. Türkiye İhracatçılar Meclisi verileri de tabloyu doğruluyor. 2023’te 38,6 milyar dolar olan tekstil ve hazır giyim ihracatı 2024’te 35,7 milyar dolara geriledi. Ezra Tu­ba durumu dramatik değil, öğretici buluyor duru­mu, “yıkım değil, sistemin kabuk değiştirmesi” ola­rak değerlendiriyor.

TEKSTİLDE KONKORDATO VE İFLAS DALGASI

MÜSİAD’ın tekstil sektörü bültenine göre, “2025’in ilk yarısında tekstilde daralma yaşandı, ha­zır giyim ve konfeksiyon sektörünün genel ihracatta­ki payı yüzde 6,2’ye geriledi. Almanya, Hollanda, İs­panya gibi geleneksel pazarlara yapılan ihracat düşer­ken, Ürdün ihracatında yüzde 349 artış gerçekleşti.

Çin 301 milyar dolar ile dünya tekstil ihracatının lideri.

Türkiye 2023’de 38 milyar dolar ile dünya dördün­cüsü, Bangladeş ve Vietnam çok hızlı büyüyor.

İPEK KUMAŞ PAZARI BÜYÜYOR

Precedence’ye göre küresel tekstil pazarı 2,12 tril­yon dolar değerinde, yüzde 54’ü Asya Pasifik’te, en hızlı büyüyen bölge Kuzey Amerika. Pamuk ham­madde pazarına hâkim, yün segmentinin hızlı bü­yümesi bekleniyor. Uzmanlara göre, “ipek kumaşın dünya çapında giyim, ev eşyası, inşaat sektörü koru­yucu ekipman ve cerrahi işlemlerde giderek daha faz­la kullanılması nedeniyle artan talep, pazarın büyü­mesini hızlandırıyor.

ÇEVRE DOSTU TEKSTİL YÜKSELİYOR

Çevre dostu ve sürdürülebilir tekstillere olan artan talep, tekstil endüstrisini yeniden şekillen­diren önemli bir itici güç olmaya devam ediyor. ABD, Hindistan, Çin ve diğer ülke hükümetleri, tekstil üreticilerini temiz üretim tekniklerini be­nimsemeye ve tekstil endüstrisinde kimyasal kul­lanımını azaltmaya teşvik etmek için sıkı düzenle­meler ve standartlar açıklıyor.

AKILLI KIYAFETLER TÜRKİYE İÇİN FIRSAT

GPS ve yapay zeka teknolojiye entegre akıllı kıya­fetlerin spor ve eğlence ve madencilik sektörlerinde­ki uygulamalarında giderek artan kullanımı büyüme­nin arkasındaki temel itici güç. Akıllı kıyafetler Türk tekstili için de yeni, fırsatlar barındırıyor. Teknik tekstillerin payı toplam üretimde yüzde 28’e ulaştı. Türkiye bu alanda henüz yüzde 8 seviyesinde.

“HEDEF, TÜRKİYE’Yİ YENİLİKÇİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR PAMUĞUN MERKEZİ HÂLİNE GETİRMEK”

Pamuk, 2024 yılında tekstil pazarının hâkimi ol­du. Bebek bezi, ev mobilyaları, tıbbi pansuman ve hazır giyim gibi çeşitli sektörlerden pamuğa talep ar­tıyor. Ezra Tuba, “pamuk, tekstilin kalbi. Eğer teks­til zinciri daralırsa, çiftçinin emeği de karşılık bula­maz. Biz tarım ve teknoloji odaklı bir dernek kurduk ve sektör adına bir Ar-Ge çalışması başlattık. Hede­fimiz, pamuktan tekstile uzanan bütün zinciri katma değerli hâle getirmek” diyerek tekstildeki zayıflama­nın Türk tarımına etkisini özetliyor.

Ezra Tuba’ya göre, Avrupa pazarında Bangladeş, Vietnam, Pakistan gibi düşük maliyetli ülkelerden ciddi baskı var. Mısır, enerji teşvikleri, düşük işgücü maliyetleri ve ABD ile imzalanan “QIZ anlaşmaları” sayesinde gümrüksüz erişim avantajı sağlıyor. Asıl mesele ekonomik değil, stratejik. “Değer üreten ül­ke” rolünü yeniden tanımlamak zorundayız. Tekstil­deki kayıp aslında Türkiye için bir fırsat. Çünkü dü­şük maliyetli üretim artık sürdürülebilir değil.”

“KAPANMALAR TEKSTİLDE YENİDEN YAPILANMA SANCISI”

Ezra Tuba, Tekstildeki iflas ve konkordatolar için, “sektör, uzun yıllardır düşük marjlarla, yoğun emek gücüyle ayakta kalıyordu. Artık bu modelin sürdü­rülebilirliği kalmadı. Artık ölçekle değil, akıl ve tek­nolojiyle rekabet edeceğiz. Türkiye üretimde “hacim ekonomisinden” “akıl ekonomisine” geçmeli” diyor.

“ÇÖKÜŞ DEĞİL YENİDEN YAPILANMA”

Velhasıl, Ezra Tuba’nın da söylediği gibi, “kriz, bir duraksama dönemi değil, sektör için bir uyanış. İn­san, teknoloji ve doğa arasında dengeli ve sürdürüle­bilir bir model kurabilirsek, bu düşüşü gerçek bir sıç­rama fırsatına dönüştürebiliriz.”